ଅଭିଶପ୍ତା ଫଲ୍ଗୁ ନଦୀ

କୌଣସି ଚିରନ୍ତନୀ ଭାବ ବା ସ୍ମୃତି ଯାହା ଚିର କାଳ ପାଇଁ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନ ଭାବରେ ଆମ ଜୀବନଧାରାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଛି ତାକୁ ଆମେ ସାହିତ୍ୟିକ ଭାଷା ମାଧ୍ୟମରେ ଅନ୍ତଃସଲୀଳା ଫଲ୍ଗୁଧାରା ସହ ତୁଳନା କରିଥାଉଁ l ଏହି ଫଲ୍ଗୁନଦୀ ବିହାରର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ହିନ୍ଦୁ ତଥା ବୌଦ୍ଧ ତୀର୍ଥ ଗୟା ନିକଟରେ ପ୍ରବାହିତ l ଏଠାରେ ନଦୀର ଶଯ୍ୟା ଶୁଷ୍କ କିନ୍ତୁ ବାଲୁକାରାଶି ଆଡେଇ ଦେଲେ ତାହା ତଳୁ ଜଳ ବାହାରି ଥାଏ ଯେଉଁଥିପାଇଁ ଏହାକୁ ଅନ୍ତଃ ସଲୀଳା କୁହାଯାଏ l ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଏହି ପୁରାଣ ଓ ଇତିହାସ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ନଦୀ ବିଷୟରେ କିଛି ରୋଚକ ତଥ୍ୟ l
ଏହି ନଦୀଟି ଉଭୟ ହିନ୍ଦୁ ଓ ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପବିତ୍ର l ଏହା ତୀରରେ ବିଷ୍ଣୁପାଦ ମନ୍ଦିର ଅବସ୍ଥିତ ଯେଉଁଠାରେ ଗୟା ପିଣ୍ଡ ଦାନ ଓ ଅସ୍ଥି ବିସର୍ଜନ କରାଯାଏ l ବାୟୁ ପୁରାଣ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଗୟା ମାହାତ୍ମ୍ୟରେ କୁହା ଯାଇଛି ଫଲ୍ଗୁ ସ୍ୱୟଂ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ସ୍ୱରୂପ ଏବଂ ପୂର୍ବ କାଳରେ ଏହି ନଦୀରେ କ୍ଷୀର ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥିଲା l ମହାଳୟା ଦିନକୁ ଶେଷ ହେଉଥିବା ପିତୃପକ୍ଷ ଅବସରରେ ଏଠାରେ ପିଣ୍ଡ ଦାନ ଓ ତର୍ପଣ ପାଇଁ ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁ ମାନଙ୍କର ପ୍ରବଳ ଭିଡ଼ ହୋଇଥାଏ l ବୋଧଗୟା ନିକଟ ପ୍ରାୟ ଦୁଇ କିଲୋମିଟର ତଳକୁ ନିରଞ୍ଜନା ଓ ମୋହନା ଦୁଇ ନଦୀର ମିଳନରେ ଫଲ୍ଗୁ ନଦୀର ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି l ଇତିହାସ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ନିରଞ୍ଜନା ( ନିଲଞ୍ଜନା ) ନଦୀ କୂଳରେ ଅତି ପବିତ୍ର ବୋଧି ଦ୍ରୁମ (ଅଶ୍ୱସ୍ତ ବୃକ୍ଷ ) ଅବସ୍ଥିତ l ଏହି ବୋଧିଦ୍ରୁମର ଗୋଟିଏ ଶାଖାକୁ ନେଇ ସମ୍ରାଟ ଅଶୋକଙ୍କ ପୁତ୍ର ରାହୁଳ ଓ ପୁତ୍ରି ସଂଘମିତ୍ରା ସିଂହଳର ଅନୁରାଧାପୁରରେ ରୋପଣ କରିଥିଲେ l ଏଥିରୁ ଉତ୍ଥିତ ବୃକ୍ଷ ସେଠାରେ ଏବେ ମଧ୍ୟ ବିଦ୍ୟମାନ l ଅନୁରାଧା ପୁର ସିଂହଳ ତଥା ପୃଥିବୀର ସମସ୍ତ ବୁଦ୍ଧଧର୍ମାବଲାମ୍ବୀଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ମହାନ ତୀର୍ଥ l ନିକଟରେ ଅନୁରାଧାପୁରରୁ ବୋଧି ଦ୍ରୁମର ଖଣ୍ଡେ ଶାଖା ଆମ ଓଡିଶାର ଭୁବନେଶ୍ୱର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ଧଉଳି ଶାନ୍ତିସ୍ତୁପ ଠାରେ ରୋପଣ କରାଯାଇଛି l ନିରଞ୍ଜନା ନଦୀର ଅନତିଦୂରରେ ଥିବା ଉରୁବିଲ୍ଵ ଅରଣ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ସିଦ୍ଧାର୍ଥ ପ୍ରଥମେ ଛଅବର୍ଷ (ପ୍ରକାରାନ୍ତରେ10/12 ବର୍ଷ) କଠୋର ତପସ୍ୟା କରିଥିଲେ l ଏଥିରେ ତାଙ୍କର ସିଦ୍ଧି ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ନଥିଲା l ପରେ ସେ ନିରଞ୍ଜନା ନଦୀରେ ସ୍ନାନ ତର୍ପଣାଦି କରି ସୁଜାତା ନାମଧାରୀ ଜନୈକା ଗୋପାଳୁଣୀ ଠାରୁ ଖାଦ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରି ବୋଧିଦ୍ରୁମ ଛାୟା ତଳେ କଠୋର ତପସ୍ୟାରେ ନିମଗ୍ନ ରହି ସିଦ୍ଧି ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ଥିଲେ l କାଳ କ୍ରମେ ଏଠାରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଛି ମହାବୋଧି ମନ୍ଦିର lଏହା ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱର ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀ ମାନଙ୍କ ପାଇଁ ମୁଖ୍ୟ ତୀର୍ଥସ୍ଥଳ l ବୁଦ୍ଧ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ତଥା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବୌଦ୍ଧ ଉତ୍ସବ ମାନଙ୍କରେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରୁ ଏଠାରେ ଆସି ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀ ମାନେ ଏକତ୍ରିତ ହୁଅନ୍ତି l
ଫଲ୍ଗୁ ନଦୀ ଅନ୍ତଃସଲୀଳା ହେବା ପଛରେ ମହା କାବ୍ୟ ରାମାୟଣରେ ଏକ ରୋଚକ ଉପାଖ୍ୟାନ ରହିଛି l ପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀରାମ,ଲକ୍ଷ୍ମଣ ଓ ମାଆ ଜାନକୀ ବନବାସରେ ଯିବାପରେ ମହାରାଜ ଦଶରଥଙ୍କର ପୁତ୍ରଶୋକରେ ପରଲୋକ ହୋଇଥିଲା l ତାଙ୍କର ଅନ୍ତ୍ୟେଷ୍ଟି କ୍ରିୟାରେ ପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀରାମ,ଭାଈ ଲକ୍ଷ୍ମଣ ଓ ମାଆ ଜାନକୀ ଯୋଗ ଦେଇ ପାରି ନଥିଲେ l ବନ ବାସ କାଳରେ ଦଶରଥଙ୍କର ଶ୍ରାଦ୍ଧ ଦିବସ ଉପନୀତ ହେବାରୁ ସେମାନେ ପିଣ୍ଡ ଦେବା ପାଇଁ ଗୟାରେ ପହଞ୍ଚିଲେ l ଫଲ୍ଗୁ ନଦୀ ତଟରେ ମାଆ ସୀତା ବାଲିରେ ବସି ରହିଥାନ୍ତି ଶ୍ରୀରାମ,ଲକ୍ଷ୍ମଣ ଗାଧୋଇ ଆସି ପିଣ୍ଡ ଦେବା ପାଇଁ ଫଲ୍ଗୁକୁ ସ୍ନାନ କରିବାକୁ ଗଲେ l ଇତ୍ୟବସରରେ ପିଣ୍ଡ ଦେବାର ଅବସର ଉପନୀତ ହେବାରୁ ମହାରାଜ ଦଶରଥ ମା’ସୀତାଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଆବିର୍ଭାବ ହୋଇ ମୁଁ ବଡ଼ କ୍ଷୁଧିତ ମୋତେ ଶୀଘ୍ର ପିଣ୍ଡ ଦିଅ ବୋଲି କହିଲେ l ସୀତା ତାଙ୍କୁ ପୁତ୍ର ମାନଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟାଗମନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅପେକ୍ଷା କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କଲେ l କାରଣ, ତାଙ୍କ ପାଖରେ ପିଣ୍ଡ ଦେବା ପାଇଁ ତଣ୍ଡୁଳ ଇତ୍ୟାଦି ସାମଗ୍ରୀ ନଥିଲା ଯାହା ରାମଲକ୍ଷ୍ମଣ ନେଇ ଫେରି ଥାନ୍ତେ l ଦଶରଥ ଅପେକ୍ଷା କରି ପାରିବେ ନାହିଁ କହି ସୀତାଙ୍କୁ ଫଲଗୁର ବାଲିରେ ପିଣ୍ଡ ଦେବାକୁ କହିବାରୁ ମା’ ତାଙ୍କୁ ବାଲିରେ ପିଣ୍ଡ ଦେଇଥିଲେ l ପିଣ୍ଡଦେବା କାଳରେ ସେଠାରେ ପାଞ୍ଚ ଜଣ ସାକ୍ଷୀ ଥିଲେ ଫଲ୍ଗୁ ନଦୀ, ଅକ୍ଷୟବଟ, ଗୋଟିଏ ଗାଭୀ, ତୁଳସୀ ବୃକ୍ଷ ଓ ଜଣେ ବ୍ରାହ୍ମଣ l ସେ ସମୟରେ ପିଣ୍ଡ ଗ୍ରହଣ ପାଇଁ ପିତୃ ପୁରୁଷ ମାନେ ସମ୍ମୁଖରେ ଉପସ୍ଥିତ ହେଉଥିଲେ ବୋଲି ପୁରାଣ ମାନଙ୍କରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି l ପରେ କିନ୍ତୁ ଶ୍ରୀରାମ ପିଣ୍ଡ ଦାନ କରିବାରୁ ଦଶରଥ ଆଉ ଉପସ୍ଥିତ ହେଲେନାହିଁ l ଏହାର କାରଣ ଜାଣିବାକୁ ଚାହିଁବାରୁ ମା’ ସୀତା ତାଙ୍କୁ ସବୁ ଘଟଣା ବୁଝାଇଲେ l ଶ୍ରୀରାମଙ୍କର ଏ କଥାରେ କିନ୍ତୁ ବିଶ୍ୱାସ ହେଲାନାହିଁ l ତେଣୁ ସୀତା ଉପସ୍ଥିତ ସାକ୍ଷୀମାନଙ୍କୁ ଏହାର ସତ୍ୟତା କହିବା ପାଇଁ ଅନୁରୋଧ କରନ୍ତେ କେବଳ ଅକ୍ଷୟ ବଟହିଁ ସପକ୍ଷରେ କହି ଶ୍ରୀରାମଙ୍କୁ ବୁଝାଇ ଦେଇଥିଲେ l ଅନ୍ୟ ମାନେ ଠିକ ଭାବରେ ସାକ୍ଷ୍ୟ ନ ଦେବାରୁ ମାଆ କ୍ରୋଧିତା ହୋଇ ଅଭିଶାପ ଦେଇଥିଲେ,
” ଫଲ୍ଗୁ ନଦୀର ଜଳଧାରା ଶୁଷ୍କ ହୋଇଯାଉ “l ମାଆ ଜାନକୀଙ୍କ ଏହି ଅଭିଶାପ ଯୋଗୁଁ ଫଲଗୁ ନଦୀର ଜଳଧାରା ବାଲୁକା ମଧ୍ୟରେ ଗୁପ୍ତ ହୋଇ ନଦୀ ଅନ୍ତଃସଲୀଳା ହୋଇଅଛି l
ମାଆ ଜାନକୀ ପୁଣି ଅଭିଶାପ ଦେଲେ
– ଗୋମାତାଙ୍କୁ ଆଗରୁ କେହି ପୂଜା ନ କରି ପଶ୍ଚାଦଭାଗରୁ ପୂଜା କରିବେ l
– ଗୟାରେ ତୁଳସୀଗଛ ରହିବ ନାହିଁ l ଏଥିପାଇଁ ଗୟାରେ ଛୋଟ ତୁଳସୀ ମିଳେ ନାହିଁ l ଏଠାରେ ମିଳୁଥିବା ତୁଳସୀ ଗୟା ତୁଳସୀ ଯାହାର ପତ୍ର ବଡ଼ ବଡ଼ l
– ଗୟାର ବ୍ରାହ୍ମଣଗଣ କେବେ ହେଲେ ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁଙ୍କ ଦକ୍ଷିଣାରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେବେ ନାହିଁ l ଏଣୁ ଗୟାରେ ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କୁ ଯେତେ ଦକ୍ଷିଣାଦେଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ ଏବଂ ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁଙ୍କ ଠାରୁ ସବୁ ବେଳେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ପାଇବା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟିତ ଥାଆନ୍ତି l
ମା’ ଅକ୍ଷୟ ବଟକୁ ଆଶୀର୍ବାଦ କରିଥିଲେ ତୋରି ମୂଳରେ ଲୋକେ ଶ୍ରାଦ୍ଧ,ତର୍ପଣ ଇତ୍ୟାଦି କରିବେl ଫଳ ସ୍ୱରୂପ ଗୟା ଶ୍ରାଦ୍ଧ ଅକ୍ଷୟ ବଟ ତଳେ ଦିଆ ଯାଇଥାଏ l
🙏🙏🙏
ଅର୍ଜୁନୀ
————–
ଅର୍ଜୁନୀ ଚରଣ ବେହେରା
ପୋଖରୀପୁଟ, ଭୁବନେଶ୍ୱର,
ମୋ -7693091971